ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ - Μέρος Ε: γιατί ο εθνικισμός φέρνει αδιέξοδα;

Που βασίζεται πραγματικά ο εθνικισμός, έτσι όπως τον βιώσαμε κι εμείς στην Κύπρο; Πολύ πιθανών η απάντηση που έρχεται αμέσως στο μυαλό μας είναι πως βασίζεται στον εθνικισμό της άλλης κοινότητας. Αυτό είναι αλήθεια, όμως είναι πολύ απλουστευμένη εξήγηση.

Ο εθνικισμός πάντα βασίζεται στον εχθρό. Στον «άλλον», ο οποίος εκπροσωπεί το κακό, το λάθος, το απορριπτέο. Ο Έρνεστ Γκέλνερ τονίζει πως αν δείχναμε την ίδια ευαισθησία που δείχνουμε προς τις πράξεις των άλλων και στις δικές μας πράξεις, ο εθνικισμός δε θα είχε καμία επιρροή. Αντί αυτού, κατασκευάζουμε αρνητικά χαρακτηριστικά τους άλλους και θετικά για εμάς. Το έθνος δημιουργεί για τα μέλη του ένα είδος ναρκισσισμού και μη ανοχής προς τον «άλλον». Μη ανοχής της διαφορετικότητας. Και όχι μόνο αυτό, αλλά αρέσκεται και στο να εξευτελίζει τον «άλλον» και να τον γελοιοποιεί. Δεν είναι τυχαίο που ένα έθνος απορρίπτει και απορρίπτεται από άλλα έθνη. Ο λόγος είναι ακριβός διότι ένα έθνος αναπτύσσεται μέσα από μια διαδικασία ναρκισσιστική.

Ο εθνικός ναρκισσισμός θα πρέπει να πούμε πως από τη μια νομιμοποιεί το μίσος και την απόρριψη απέναντι στους ξένους και από την άλλην αποκηρύσσει την αυτοκριτική με την υιοθέτηση και επικράτηση ενός συλλογικού τρόπου σκέψης, πνεύματος, το λεγόμενο Gemeingeist. Με αυτό ακριβώς τον τρόπο δικαιολογείται από τα μέλη του έθνους η οποιαδήποτε πράξη εθνικισμού, μέχρι και η δολοφονία, η κακοποίηση και όλες οι μορφές εγκλημάτων.

Επίσης, είναι σημαντικό να καταλάβουμε πως ο εθνικισμός έχει σαν αρχή την απόρριψη όσων είναι διαφορετικοί, δηλαδή του περισσότερου κόσμου, την πλειονότητας της ανθρωπότητας. Ξεκινώντας από τη θρησκεία, τη γλώσσα, τη φυλή και μυθολογικά στοιχεία φτάνει στο σύνθημα «εστία-πατρίς» και μετά φτάνει στο «κοινό αίμα». Παρόμοιο φαινόμενο εθνικισμού που βιώσαμε και βιώνουμε τόσο σε Κύπρο όσο και σε Ελλάδα είναι τα συνθήματα «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών» και «Πας μη Ελλην βάρβαρος».

Οι συνέπειες του εθνικισμού είναι καταστροφικές. Μέσα σε μόνο διακόσια χρόνια που έχει αναπτυχθεί ο εθνικισμός γέμισαν τα νεκροταφεία του κόσμου με εκατομμύρια νεκρούς. Παρόλα αυτά όμως, οι εθνικιστές θεωρούν αυτά τα θύματα σαν «δικαιολογημένο» φαινόμενο και νομιμοποιούν τις πράξεις τους. Στην Κύπρο τέτοια παραδείγματα υπάρχουν άπειρα για ένα τόσο μικρό τόπο. Εθνικιστές και από τις δύο κοινότητες όχι μόνο δεν πλήρωσαν για τα εγκλήματα τους, αλλά βραβεύτηκαν από τις εκάστοτε κυβερνήσεις σαν ήρωες που έκαναν το εθνικό τους καθήκον. Αλήθεια, ποιος πλήρωσε για τις σφαγές Ελληνοκυπρίων στον Κοντεμένο το 1957; Ποιος πλήρωσε για τις σφαγές στην Άχνα το 1974; Για τις σφαγές στο Παλαίκυθρο; Στην Γιαλούσα; Στη Βώνη; Στο οδόφραγμα Δερύνειας; Είναι γνωστοί στα κατεχόμενα οι δολοφόνοι. Κι όμως, κανείς δεν πλήρωσε. Ή ποιος πλήρωσε ποτέ για τις σφαγές Τουρκοκυπρίων στην Τόχνη; Για τις σφαγές στη Κοφίνου; Για τις σφαγές στη Γεράσα; Για τα αίσχη του τριγώνου Μάθαρα-Αλόα-Σανταλάρη; ΕΙΝΑΙ ΓΝΩΣΤΟΙ οι εγκληματίες και στις δύο κοινότητες. Δεν έχουν πεθάνει. Όμως κανείς τους ποτέ δεν τιμωρήθηκε. Είναι ήρωες και ζουν με περηφάνια διότι έφεραν εις πέρας το εθνικό τους καθήκον. Και είναι άξιο απορίας, ποιο ήταν το εθνικό τους καθήκον, ειδικά αυτών των τεράτων της ΕΟΚΑ Β από γειτονικό χωριό της επαρχίας Αμμοχώστου που έσφαξαν 124 γυναικόπαιδα στα τρία τουρκικά χωριά, την 14η Αυγούστου 1974; Που για 3 ημερόνυχτα βίαζαν γυναίκες και νεαρά κορίτσια, κι όταν έγινε η 2^η εισβολή αντί να πάνε να πολεμήσουν τον Τούρκο εισβολέα, σκότωσαν εν ψυχρώ, μετά έκαψαν, αποκεφάλισαν και πολτοποίησαν τα 124 θύματα τους με τρακτέρ, θάβοντας τους εν τέλει στον σκουπιδότοπο των χωριών αυτών;

Τα φαινόμενα αυτά, με αποτρόπαια εγκλήματα που προέρχονται από εθνικιστικά πάθη, δεν είναι φυσικά Κυπριακό χαρακτηριστικό μόνο. Εκτός από τον Χίτλερ και άλλους εθνικιστές που θα μείνουν αξέχαστοι για την κτηνωδία τους, υπάρχουν κι άλλοι. Παράδειγμα ο Φράνιο Τουτσμαν, πρόεδρος της Κροατίας, όταν έφυγε από την Γιουγκοσλαβία. Ο Τούτζμαν θεωρεί την γενοκτονία σαν αποδεκτή διαδικασία για εθνική κυριαρχία. Συγκεκριμένα είπε «Η ιστορία είναι γεμάτη από «τελικές λύσεις» για εθνικές, φυλετικές, θρησκευτικές ομάδες που είναι ανεπιθύμητες. Σε αυτή τη διαδικασία, την αναζήτηση δηλαδή τελικών λύσεων, η εκδίωξη και η καταστροφή είναι μέρος της Ιστορίας». Στενός συνεργάτης του Τούτζμαν, συμπληρώνει πως «Στους Σέρβους της Κροατίας έπρεπε να είχαμε υποσχεθεί πολιτιστική αυτονομία και πολιτικά δικαιώματα. Αργήσαμε. Ο Τούτζμαν επέμενε ότι όλοι οι Σέρβοι έπρεπε να ορκιστούν νομιμοφροσύνη στο κροατικό έθνος, κάτι που έδιδε αφορμές τους Σέρβους εθνικιστές και στον Μιλόσεβιτς να μας κατηγορούν σαν φασίστες και να δικαιολογούν τα δικά τους εγκλήματα». Ο Σερβοβόσνιος φυγάς εθνικιστής Κάρατζις το 1993 είπε σε συνέντευξη του πως «ο καθένας υποψιάζεται ότι η άλλη πλευρά σκέφτεται να κάνει κάτι, γι αυτό, για να εμποδίσει να τους συμβεί κάτι κακό, το κάνουν οι ίδιοι πρώτα στην άλλη πλευρά. Αυτό είναι που δημιουργεί τα γεγονότα. Έτσι είναι η φύση της βίας και του χάους. Είναι η έξαρση του παραλογισμού.»

Άλλο παράδειγμα, σύγχρονο, είναι το γεγονός πως ένας άνθρωπος με Γερμανική καταγωγή θεωρείται Γερμανός και μόλις φτάσει εντός των συνόρων της Γερμανίας έχει όλα τα δικαιώματα που έχουν οι υπόλοιποι γερμανοί. Αντίθετα με αυτόν, ένας μετανάστης που μπορεί να ζει και να εργάζεται και να φορολογείται στην Γερμανία πάνω από 20 χρόνια, ουδέποτε θα έχει τα ίδια δικαιώματα. Επίσης, όταν κάποιος που ζει στη Δ. Θράκη περιγράφει τον εαυτό του ως τούρκο, πανικοβάλλεται ο Ελληνισμός ολόκληρος. Ακριβώς το ίδιο συμβαίνει και στην Κωνσταντινούπολη. Όταν ένας έλληνας πει πως νιώθει Έλληνας, αυτό γίνεται αντιληπτό σαν απειλή για την τουρκική οντότητα.

Στο επόμενο μέρος και τελευταίο: «Κύπρος: Προοπτικές και καθήκον για επανένωση»